Koskobiloko fosilek erakutsi dute Nafarroan errinozeroak, lau hartz-espezie eta makakoak bizi zirela Kuaternarioan

Duela 80 urte Koskobilo (Olaztin) aztarnategian aurkitutako fosilak berriz aztertu dituzte gaur egungo teknikekin eta aurkitu dituzte 220.000 urteko faunaren frogak: rinoceronteak, lau hartz espezie, orein erraldoiak eta makakoak bizi ziren mendebaldeko Pirinioetan.


Emaitza esanguratsuak lor daitezke teknika aurreratuak eta egungo ezagutza zientifikoak erabiliz aurkitutako aspaldiko arrasto paleontologikoak berraztertuz. Hori frogatzen du Asier Gómez Olivencia UPV / EHUko ikerlariak zuzendutako ikerketa batek. 1940an, hipopotamo jotzen zena basurdearena izan zen eta argitu da dagoeneko desagertuta dauden historiaurreko dozenaka animalia mendebaldeko Pirinioetan bizi direla.


Fosilen artean, errinozeroaz gain, bi hartz espezieren arrastoak daude: kobazuloko hartzaren arbasoak (Ursus deningeri) eta Asiako hartz beltzak (Ursus thibetanus). Aipagarriak dira, halaber, bereberako makakoaren (Macaca sylvanus) eta Megaceroides generoko orein erraldoiaren arrastoak. Espezie horiek guztiak Nafarroako errinozeroarekin batera bizi ziren Erdi Pleistozenoan (Kuaternarioan).


Animalia hauek, ziurrenik, Nafarroan bizi ziren glaziar arteko garaian bezala. Ikertzaileek basa fauna zabala aurreikusten dute: harrapariek - lehoiak, lehoinabarrak, otsoak eta hienak - zaldiak, oreinak, bisonteak, errinozeroak eta orein erraldoiak ehiza ditzakete. Makako paketeak ere ibili ziren Koskobilo inguruko mendien magaletan. Aldi berean, Arakil ibaiaren ertzean, kastoreek harrapakin handiak irudikatzen zituzten eta hartzak maiz aprobetxatzen zituzten ura edateko.


Koskobilo aztarnategia Sakanako korridorean dago, erliebeak sortutako pasabide natural batean. Iparraldean Aizkorri eta Aralarrekin mugatzen du, eta hegoaldean Urbasa-Andiarekin. Joan den mendean, harrobi batean lanean ari zirela, langileek lubaki bat aurkitu zuten 1940an, eta bertan 9,5 cm luze zen zurtoin handia aurkitu zuten. Harrobiko buruak Máximo Ruiz de Gaona mikropaleontologoarengana eraman zuen. Bere interesa piztu zuen Simako animalia fosil ugari berreskuratzeko lanean. Hamar urte geroago, 1950ean, itzuli zen eta amildegitik ateratako hondakinen artean, harrizko silex industria baten 5.000 pieza aurkitu zituen. Paleolitokoak ziren, eta suharria Urbasan bertan lortua dela dirudi. Horrek guztiak J. M. Barandiaranen interesa piztu zuen. 1955ean, harrobiko hondakinetara hurbildu zen eta harrizko industriaren 1.146 aztarna gehiago aurkitu zituen.


Harrobia erabat suntsitu zuten harrobiko lanek, baina badirudi amildegitik gertu 40 m inguruko koba horizontala zegoela. Ruiz de Gaonak eta Barandiaranek aurkitutako animalien arrastoei eta harrizko industriari erreparatuta, ikerlariek uste dute garai hartako gizakiek (lehenean neandertalak, gero sapiensak) haitzuloa erabiltzen zutela. Bertan, gizakiak ehizatutako animalien hezurrak hausten zituzten barne muina ateratzeko eta jateko, eta hezur horien aztarnak leizearen sarreratik gertu dagoen amildegitik botatzen zituzten.


Ikerketa hau diziplina anitzeko eta nazioarteko talde handi baten lanaren emaitza da. Horien artean daude Euskal Herriko Unibertsitatea, CENIEH, Aranzadi, New Yorkeko, Espainiako eta Portugaleko hainbat museo, baita beste ikerketa zentro batzuk ere.

2020/11/16 eginda dago.
https://zientzia.eus/artikuluak/koskobiloko-aztarnategiko-fosilek-erakutsi-dute-pi/

Iruzkinak